Lehia burujabetzaren aldeko borroken artean?

Irudipena dut euskalgintza apur bat astindu duela independentziaren inguruko diskurtso berriak. Niretzat haize freskoa izan dena kezkagarria zaio zenbaiti, irrigarria besteri. Euskara alboratuko ote den, lurraldetasuna baztertu, historia gutxietsi… Normala da, modu probokatzailean egin baita diskurtso berri hau, eztabaida pizteko asmoz. Helburua lortua.

Unai Oñederra Egaña.

Dena den, sentsazioa dut euskalgintzak defentsiban erantzun duela, hobe bizitzeko independentzia eta euskaraz bizitzeko independentzia kontrajarriak bailiran. Esango nuke, lehia hori piztea leporatu diotela Unai Apaolazari. Zergatik ez dakit, Apaolazak oso argi hitz egin baitu: “Ez dago mailaketa bat independentziarako arrazoien artean”;“Ongizatea izango da alor guztietan, bai ekonomikoan, bai “identitario” deitzen diogun horretan eta denean; denak suspertu behar dira, denak bultzatu”.

Apaolazari iruditzen zaio zapalduta bizi garela, espainiarren zein frantziarren eta euskal herritarren arteko botere harremana oso desorekatua dagoela, eta egoera aldatu nahi du, berdintasuna lortze aldera. Horretarako independentziaren aldeko borrokara erakarri nahi du ahalik eta jende gehien, izan abertzale edo ez, izan euskaldun edo ez. Normala da, burujabetza indar-harreman kontua baita; zenbat eta independentista gehiago lortu, orduan eta aukera handiagoa gauzak aldatzeko.

Gizon eta emakumeen arteko botere harremana ere guztiz desorekatua dago. Emakumeak zapalduta bizi dira. Feminismoek emakumeen ahalduntzearen alde borrokatzen dute, emakumeak burujabe izan daitezen. Patriarkatuarekin amaitzeko ahalik eta jende gehiena batu behar dute borrokara, izan abertzale edo ez, izan euskaldun edo ez, izan emakume edo ez, indar-harreman kontua baita sistema aldatzea. Eta gogor borrokatu beharko dute mugimendu feministek hori lortzeko, beraiek ez badute egiten, ez baitu beste inork egingo.

Era berean, langile mugimenduak langileen burujabetza bilatzen du, langileak antolatuz eta borrokatuz. Sorreratik izan da borroka kolektiboa, langilearen eta ugazabaren arteko botere harremana guztiz desorekatua baita. Zenbat eta langile gehiago batu, orduan eta indar handiagoa gauzak aldatzeko. Horregatik bilatzen ditu sindikatuak langile abertzaleak eta ez abertzaleak, euskaldunak eta erdaldunak, bertan jaioak eta kanpotik etorriak, helburua baita ahalik eta indar handiena aktibatzea zapalkuntza sortzen duen kapitalismoarekin amaitzeko. Langile mugimenduak borrokatu behar du langileen lan- eta bizi-baldintzak hobetzeko, bestela, beste inork ez baitu egingo.

Esan izan dute lan erreforma, esaterako, ez dela sindikatuen kontua soilik, zabalagoa dela, legea aldatu gabe ez dela lan erreforma atzera botako. Gertatzen dena da alderdiek hamaika kontu izanda, ez dituztela langileen beharrak lehenetsiko, langileak aktibatu eta mugimendu indartsu bat sortzen ez dugun bitartean. Eta hori langile mugimenduaren ardura da.

Berdin gertatzen zaio euskalgintzari. Euskararen menpeko egoera aldatu nahi du, eta horretarako ezinbestekoa du jende gehiago euskararen aldeko borrokara biltzea. Erakarri nahi ditu abertzaleak eta ez abertzaleak. Erakarri nahi ditu euskaldunak eta erdaldunak.

Orain, independentismoan sortzen ari den diskurtso berria kritikatzen du, hobe bizitzea lehenesten duelako euskara baztertuz (ez dakit euskaraz sortu eta adierazten den diskurtsoak zein puntutan baztertu duen euskara). Gertatzen dena da, independentista izateko arrazoi asko dagoela, eta euskara izarra izatea nahi duenak gogor borrokatu beharko du hori lortzeko.

Askotan, gure ardura dena ez dugu behar bezala egiten, edo ez dugu, behintzat, nahi ditugun emaitzak lortzen, eta besteei leporatzen dizkiegu gure gabeziak. Ulertzen baitut, euskararen alde ari direnak, ere, hobe bizitzeko egiten dutela. Hemen, denok nahi dugu bizitzea tokatu zaigun epe labur honetan ahalik eta hobe bizi. Asmatu nahi dugu, besteak beste, hau delako daukagun bizitza bakarra. Hemen eta orain asmatzen dugu, edo akabo. Eta, kontrajarria badirudi ere, batzuk geure bizitza konplikatuta hobe bizi gara, horrek zentzuz betetzen baitu mundu honetan egiten ari garen ibilaldia.

E egunaren zain ez dugu egon behar. Burujabetza egunero eraiki behar da. Zapalduen burujabetza, elikadura burujabetza, energia burujabetza, ekonomia burujabetza… Egunero eraikitzen joan behar dugu burujabetza hori, burujabetza borroka desberdinak saretuz (Alternatiben Herrian egin zen bezala), bai baitakigu Euskal Herria independentea denean ez dela izango ez euskalduna, ez sozialista, ez feminista, ez ekologista, ez guztiz demokratikoa, ez burujabea. Borrokak eta eraikuntzak jarraitu beharko du.

Orduan zertan gabiltza? Gure ondorengoei mundu hobea uzten saiatzen; geure bizitza zentzuz betetzen saiatzen. Burujabetza borroka desberdinak saretu. Lehia? Zapalkuntzari.

(UNAI OÑEDERRA EGAÑA ELA sindikatuaren Manu Robles-Arangiz Institutua fundazioaren zuzendaria da)

• Estreinakoz unaionederra.wordpress.com blogean argitaratua, 2016-03-11n.